Gót chân A-sin

ANH PHÓ trả lời: Em Hảo thân mến,

“Gót chân A-sin” (Achilles’heel) là thành ngữ phương Tây bắt nguồn từ thần thoại Hy Lạp. Ngày nay trong văn chương, trên báo chí, thành ngữ này được sử dụng rất phổ biến để chỉ “nhược điểm chết người” của một cá nhân, tổ chức.

A-sin (Achilles) là con thứ bảy của một vị anh hùng - vua nước Hy Lạp là Pêlê (Péleus) và nữ thần biển Thêtix (Thétis). Thần Thêtix hết lòng chăm sóc con, muốn cho con mình (A-sin) trở thành người bất tử để sánh vai với các vị thần. Nhưng một vị nữ thần (Thêtix) lấy một người trần thế (Pêlê) thì không thể nào sinh ra được đứa con bất tử. Để thực hiện ý muốn của mình, thần Thêtix đem A-sin tôi vào nước của dòng sông âm phủ Xtích (Styx). A-sin trở thành “mình đồng da sắt”, gươm giáo đâm không thủng được. Nhưng tiếc thay khi tôi con vào nước sông âm phủ Xtích, bà đã sơ ý không tôi chỗ gót chân của A-sin là nơi bà cầm dốc thân hình A-sin nhúng xuống nước. Thành thử chỉ có chỗ đó là có thể bị đâm thủng và A-sin có thể chết vì chỗ đó.

Bức tượng A-sin nổi tiếng tại Achillion Gardens. Ảnh: sưu tầm

Tôi con vào nước cho trở thành bất tử rồi để yên tâm, bà lại đem A-sin tôi vào lửa. Thấy vậy, Pêlê liền giằng lấy đứa con. A-sin thoát chết nhưng xương mắt cá chân bị cháy. Sau nhờ thần Khirông (Xăngtor Khirông) thay cho cái mắt cá chân bị cháy nên về sau A-sin chạy rất nhanh không ai sánh kịp. Đến khi trưởng thành, A-sin trở thành một dũng sĩ tài ba toàn diện không ai bằng.

Đến khi cuộc chiến tranh thành Tơroa (Troy) bùng nổ giữa người Hy Lạp và thành Troy, A-sin trở thành một vị tướng Hy Lạp không ai địch nổi. Nhưng trong trận chiến, A-sin đã có hành vi xúc phạm đến thần Apôlông (Apollo) nên vị thần này đã dùng phép mầu khiến một mũi tên bay đến cắm phập vào gót chân của A-sin - nơi duy nhất trên cơ thể chàng có thể bị tổn thương… Đang chiến đấu, A-sin bỗng thấy đau nhói nơi gót chân. Chàng thu hết sức đưa tay rút mũi tên ra rồi ngã gục xuống đất chết… Em có thể tìm đọc rõ hơn chuyện này trong sách Thần thoại Hy Lạp, Nguyễn Văn Khỏa, NXB Văn học.

Về sau, người phương Tây dùng thành ngữ “Gót chân A-sin” để chỉ nơi hiểm yếu, nhược điểm của một con người, một tổ chức hay một lực lượng nào đó. Đánh trúng vào “gót chân A-sin” là đánh trúng vào điểm huyệt hiểm yếu nhất để hạ gục địch thủ của mình. Ngày nay, điển tích này đã trở thành thành ngữ của loài người trên khắp thế giới để diễn ý “nhân vô thập toàn”. Một con người dù hoàn hảo đến đâu vẫn có vài nhược điểm. Và chính nhược điểm nhỏ ấy có thể dẫn người ta đến thất bại hoàn toàn.

Trong bóng đá cũng như trong cuộc sống hằng ngày, mỗi người, mỗi tổ chức cần biết và để ý đến “gót chân A-sin” của mình, em ạ.

Thân chào.

(Nguyệt san Pháp Luật TP.HCM tháng 7-2010)