Gần đây, các thông tin về bằng dỏm, bằng giả quốc tế (chủ yếu từ Mỹ và một số nước tiên tiến khác) thông qua các chương trình liên kết tại Việt Nam liên tục bị phơi bày trên báo chí trong và ngoài nước, gây nhiều hoang mang trong dư luận. Từ đó, “Thế nào là một trường ĐH dỏm, làm thế nào để nhận ra chúng?” trở thành câu hỏi thường được đặt ra.
Tiếc thay, đến nay trên thế giới vẫn chưa có định nghĩa chính thức và thống nhất thế nào là một trường ĐH dỏm (trong tiếng Anh gọi là diploma mill, tạm dịch là “xưởng sản xuất bằng”). Một trong những nguyên do của điều này là trong số các trường ĐH dỏm cũng có nhiều mức độ dỏm khác nhau. Vì vậy, tuy không có định nghĩa chung nhưng người học vẫn có thể dựa vào một số dấu hiệu để phân biệt một trường ĐH với một xưởng sản xuất bằng.
Người học cần tìm hiểu thông tin kỹ càng để nhận diện một trường đại học tốt. Trong ảnh: Các học sinh đang trao đổi thông tin về các trường đại học Pháp. Ảnh: HTD
Theo trang web thông tin bảo vệ người tiêu dùng Consumer Fraud Reporting, 10 đặc điểm hàng đầu có thể giúp nhận dạng các xưởng sản xuất bằng gồm:
1. Thời gian hoàn tất việc học ngắn hơn một cách đáng kể so với các trường khác. Chẳng hạn: Hoàn tất bằng tiến sĩ chỉ trong hai năm.
2. Cho phép miễn giảm nhiều môn học dựa trên kinh nghiệm thực tế của người học. Thông thường, đây là lý do các xưởng bằng giả sử dụng để làm cớ rút ngắn thời gian học.
3. Website của trường không sử dụng tên miền có đuôi .edu. Ví dụ trường hợp của International American University, với địa chỉ website là www.iau.la.
4. Đã có nhiều báo cáo xấu trong trang cơ sở dữ liệu của Better Business Bureau (BBB, www.bbb.org). Tuy nhiên, điều này không có nghĩa trường nào không có trong cơ sở dữ liệu của BBB đều là trường tử tế.
5. Trường được cấp phép tại một quốc gia nhưng hoạt động chủ yếu ở một hoặc nhiều quốc gia khác. Đây là trường hợp của Irvine University hoặc International American University (có giấy phép hoạt động tại Mỹ nhưng lại hoạt động chủ yếu ở Việt Nam).
6. Thông tin về trường không đầy đủ (thiếu thông tin về giảng viên, địa chỉ trường, số điện thoại liên lạc...). Mọi hoạt động liên lạc với trường chỉ có thể thực hiện qua email và website. Đặc biệt, nếu địa chỉ gửi thư chỉ là một hòm thư bưu chính (PO Box) hoặc là địa chỉ của một ngôi nhà, một căn hộ ở chung cư... thì chắc chắn đó là một xưởng bằng giả.
7. Trường có tên hao hao một trường ĐH khác, thường là những trường nổi tiếng (ví dụ Irvine University nghe giống UC Irvine; hoặc Berkeley International University nghe giống UC Berkeley).
8. Cung cấp thông tin nhiễu về tình trạng kiểm định, ví dụ lờ đi, không nêu gì về tình trạng kiểm định của trường hoặc sử dụng một cơ quan kiểm định dỏm không được Bộ Giáo dục Mỹ chính thức công nhận.
9. Trang web của trường sơ sài, ít thông tin. Sử dụng những thông tin (bài viết, hình ảnh) có sẵn trên Internet.
10. Quy mô đào tạo quá lớn so với nguồn lực của trường. Học viên không được yêu cầu và cũng không có điều kiện để tiếp xúc, trao đổi với giảng viên.
Một trường càng có nhiều dấu hiệu nhận diện như đã nêu trên càng có nguy cơ là một xưởng sản xuất bằng. Hy vọng bài viết này sẽ giúp giảm bớt hoặc loại trừ khả năng chọn nhầm các trường dỏm quốc tế vốn đang hoành hành ở các nước đang phát triển.
TS VŨ THỊ PHƯƠNG ANH
